Fikri Mülkiyet Hukuku
İstanbul'da hizmet veren avukatlık ve hukuki danışmanlık büromuz başta marka tecavüzü ve marka iptali davaları olmak üzere fikri ve sınai haklar çerçevesinde kalan tüm hukuki uyuşmazlıklarda ve cezai soruşturmalarda müvekkillerine hizmet vermektedir.
Fikri mülkiyet hukuku veya fikri ve sınai haklar hukuku olarak bilinen hukuk disiplininin düzenlediği hukuk kurumlarının arasında patent, marka, tasarım, telif, internet alan adı, isim hakkı ve faydalı model bulunmakla; marka başvurusu ve marka başvurusuna itiraz, marka tescili, marka yenileme ve marka devir, markada unvan ve adres değişikliği, marka haklarının tecavüzü, marka ihlallerinin önlenmesi, sahte ürüne baskın ve el koyma, maddi, manevi ve itibar tazminatı davaları veya hükümsüzlük davaları gibi hukuki süreçler de fikri mülkiyet hukuku veya fikri ve sınai hakları hukuku kapsamına girmektedir.
“Fikri mülkiyet hukuku” ile “fikri ve sınai haklar hukuku” arasındaki fark nedir?
Mülkiyet hakkının konusunu gayri maddi malvarlığı değerlerinin oluşturup oluşturamayacağı tartışması, telif hakları ve sınai hakları içeren hukuk disiplininin “fikri mülkiyet hukuku” ya da “fikri ve sınai hakları hukuku” şeklinde iki farklı isimlendirilmesine neden olmuştur. Konuya İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku açısından bakıldığında mülkiyet hakkının konusunu, maddi ve gayri maddi malların oluşturduğunu bu açıdan taşınır ve taşınmaz mallar maddi mallar kapsamında kalırken, fikri ve sınaî mülkiyet haklarının gayri maddi mallar kapsamında bulunduğunu söylemek mümkündür. (AYM GK, E. 2016/148, K. 2016/189, T. 14.12.2016; AYM GK, E. 2015/15, K. 2015/118, T. 23.12.2015, AYM GK; E. 2015/33, K. 2015/50, T. 27.05.2015, AYM GK, E. 2004/81, K. 2008/48, T. 31.01.2008). Biz de bu yazı kapsamında uluslararası hukuk düzleminde yerleşmiş terimin karşılığı olması nedeniyle fikri mülkiyet terimini tercih etmekteyiz.
Fikri mülkiyet hukuku ve fikri mülkiyet hukuku kapsamındaki hakların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile ne şekilde korunduğu ve fikri mülkiyet haklarına ilişkin uyuşmazlıkların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına nasıl yansıdığı hakkında detaylı bilgi için Koçak | Dolar Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu avukatları tarafından Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi’nde yayımlanan bu makaleyi okuyabilirsiniz.
Fikri Mülkiyet Hukuku kapsamında kalan avukatlık hizmetleri nelerdir?
Başta marka ve patent hukuku olmak üzere faydalı model, endüstriyel tasarım, telif hakları, marka – patent lisans sözleşmeleri gibi hususların tamamında müvekkillerimize fikri mülkiyet danışmanlığı sunmaktayız. Bu açıdan gerek tekniğini bilinen durumu üzerinde yapılacak araştırma gerekse araştırma ve inceleme raporlarına karşı görül hazırlanması işlemlerinin tamamında fikri mülkiyet alanında çalışan avukatlarımızın hukuki danışmanlığından faydalanabilirsiniz. Bu konuda verdiğimiz hizmetler arasında fikri ve sınai haklar açısından açılacak ticari sırların ifşası davası da dahil olmak üzere her türlü hukuki ve cezai dava veya arabuluculuk sürecinde temsil, tescil, tescilin yenilenmesi, yapılacak tescil taleplerine itiraz, fikri mülkiyet haklarına dair lisanslandırma, devir ve temlik gibi sözleşmeler açısından hukuki danışmanlık ile taklit ve korsan ürünler hakkında araştırma yapılıp bunlara karşı hukuki işlem başlatmak da bulunmaktadır.
Verdiğimiz hukuki danışmanlık hizmetinin içinde, Türk Patent Enstitüsü'nde veya yurt dışında tescil edilmiş markalar, patentler veya faydalı modeller veya internet alan adları üzerinde araştırma ve inceleme faaliyetleri, müstakbel marka başvurularına dair rapor ve değerlendirmeleri yapılması da bulunmaktadır.
Öte yandan yurt dışında gerçekleştirmek istediğiniz patent veya faydalı model başvurularınız açısından da danışmanlık vermekteyiz. Endüstriyel tasarım ve marka konularında ihtiyaç duyduğunuz hukuki araştırmalar ya da yapacağınız başvuru ile bu başvuruların takibi, yenilenmesi veya mevcut bir başvuruya itiraz edilmesi gibi hizmetlerin tamamını hem yurt içinde hem de yurtdışında sürdürmekteyiz. Fikri mülkiyet hukuku kapsamında sürdürdüğümüz faaliyetlerimiz marka, patent, coğrafi işaret, endüstriyel tasarım, bitki çeşitleri ve telif hakları ile internet alan adları gibi konu başlıkları ile çerçeveli olmadığı gibi sadece İstanbul ile de sınırlı değildir.
Bir diğer açıdan bilgisayar yazılımları, müzik eserleri, mimari eserler, fotoğraf ve edebiyat yayınları gibi fikir ve sanat eserleri hukuku alanına giren konularda da eserlerin işletilmesi, eserlerin korunması veya kullanma veya devir sözleşmeleri gibi fikir ve sanat eseri sözleşmelerinin hazırlanması ve taklitle ve sahte reklamla mücadele konularında da fikri mülkiyet alanında çalışan avukatlarımızın hizmetleri bulunmaktadır. Talep olması halinde bu konuda eğitimler veya düzenli danışmanlık hizmeti de sunmaktayız.
Ayrıca, fikri mülkiyet hukukunda çalışan avukat kadromuzla marka patent hukuku, telif hakları, faydalı model, endüstriyel tasarımlar gibi konular dahil ve fakat bunlarla sınırlı olmayacak şekilde müvekkillerimize e-ticaret ve internet hukuku çerçevesinde marka lisanslama, yazılım lisanslama ve değerleme işlemlerini de kapsar fikri mülkiyet danışmanlığı vermekte, marka ve patent haklarının korunması ve denetlenmesi, uluslararası marka araştırması, marka tescili ve marka devri işlemleri, ticari sırların kötüye kullanılmasının engellenmesi, patentin izinsiz kullanılmasının önlenmesi veya kopya şartlarının düzenlenmesi ve eserlerin izinsiz kullanılmasının önlenmesi konularında müvekkillerimize yardımcı olmaktayız.
Marka Nedir? Hükümsüzlük Davası Nedir? Marka İptali Davası Nedir? Marka Hakkının İhlali Nedir?
Patent Nedir? Durdurma Davası Nedir? Tecavüzün Giderilmesi Davası Nedir? Patent Sahibinin Hakları Nedir?
Tasarım Nedir? Tasarımda Yenilik ve Ayırt Edicilik Nedir? Tasarım Taklidi Nedir?
Telif Hakkı Nedir? Eser Sahibinin Tespiti Davası Nedir? Tecavüzün Ref'i ve Tecavüzün Men'i Davası Nedir?
Coğrafi İşaret ve Yeni Bitki Türü Nedir? Nasıl Korunur?
Faydalı Model Nedir? Patent ile Arasındaki Faklar Nedir?
Fikri mülkiyet nedir?
Fikri mülkiyet, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) yayınlarında fikirler, buluşlar, sanat eserleri, müzik ve edebiyat gibi vücuda geldiği anda gayri maddi (intangible) nitelikte olan ve fakat “ürün” halinde geldiğinde maddi forma sahip olarak ekonomik değer ifade etmeye başlayan şeyleri kapsayan bir terim olarak ifade edilmektedir. Bu bakımdan, teknolojik veya sanatsal yönden var olan engellerin aşılmasına yardım eden kreatif düşüncenin ticari değere dönüştürülmesi, fikri mülkiyetin konusunu oluşturmaktadır. Türkiye’nin 12 Mayıs 1976 tarihinde katıldığı ve WIPO’yu kuran anlaşmaya göre fikri mülkiyet hakları; bilim, edebiyat, müzik, güzel sanat eserleri ve bunlarla bağlantılı haklardan; haksız rekabete karşı alınması gereken önlemlerden, patent, marka ve coğrafi işaretler gibi birtakım sınai haklardan ve bu haklarla ilgili olan haklardan müteşekkildir.
Fikri mülkiyet hakları, WIPO tarifine uygun olarak telif hakları (copyrights) ve sınai mülkiyet hakları (industrial property rights) olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Fikri mülkiyet hukukunun yazılı kaynaklarının büyük bir kısmının temelini uluslararası anlaşmalar oluşturmaktadır. Bu kaynaklar arasındaki en önemli anlaşmalardan biri olarak TRIPS anlaşmasını gösterebiliriz. TRIPS anlaşması doğrultusunda, devletler fikri mülkiyet hukuku ile ilgili düzenlemeleri kendi iç hukuklarında yapmayı üstlenmekte, bu düzenlemelerde TRIPS anlaşması hükümleri çerçevesinde yakalanan minimum standartları sağlamayı kabul etmekte ve hak sahiplerine hakları ihlal edildiği takdirde usuli güvenceler sunmayı vaat etmektedir. Türk hukuku açısından belirtilmesi gereken en önemli düzenlemeler ise 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) olarak ifade edilebilir.
Telif hakkı nedir?
Telif hakkı açısından gündeme gelen kavramlar öncelikle “eser sahibi” ve “eser” olarak karşımıza çıkar. “Eser sahibinin hakkı” olarak da ifade edilen telif hakkı kavramının sınai haklardan en büyük farkları, telif hakkının doğumu için tescil gibi işlemlerin gerekmemesi ve sınai hakların aksine telif hakkının sahibine manevi haklar da tanımasıdır.
Türk hukuku bakımından telif hakkının konusunu teşkil eden “eser” FSEK m.1/b düzenlemesine göre, sahibinin “hususiyetini” taşıyan, ilimedebiyat, musıki, güzel sanat ve sinema eserleri gruplarından herhangi biri dahilinde olan her neviden fikir ve sanat ürünüdür.
Marka ve patent gibi fikri ürünler üzerindeki haklar nedir?
SMK m.7’de detaylı şekilde düzenlendiği üzere kural olarak tescil edilme şartına bağlı olan markalar, münhasıran marka sahibine ait olan sınai hakkın sonucu olarak, kanunda öngörülen hallerde marka hakkı sahibine, izinsiz olarak yürütülen bazı fiilleri durdurma yetkisini vermektedir.
Patent hakkı açısından ise, hakkın konusunu oluşturan buluşun gerçekleşmesi ile patentin alınması arasında geçen zaman diliminde üç aşamalı bir koruma süreci geçtiği ifade edilmektedir. Buluşun gerçekleşmesiyle patent isteme hakkı, devamında başvuru hakkı ve son olarak da patentten doğan haklar gündeme gelmektedir. Bu bağlamda patent sahibinin, özel sınırlama halleri saklı kalmak üzere; üretim, satış, kullanım, ithalat ve kişisel ihtiyaç dışında elde bulundurmak hususlarında tekeli bulunur. Bu doğrultuda sınai mülkiyet hakkı kapsamında değerlendirilebilen diğer haklar da benzer korumalardan yararlanmaktadır. Sınai mülkiyet hakları kural olarak devredilebilir; miras yolu ile intikal edebilir; lisans konusu olabilir; rehin verilebilir; haczedilebilir veya diğer hukuki ilişkilere konu olabilir.
Mevzuatımızda "marka avukatı" yahut "patent avukatı" şeklinde unvanlar bulunmakta mıdır? Halk arasında "fikri mülkiyet avukatı" şeklinde yerleşmiş deyimin kökeni nedir?
Avukatlık Kanunu’nun ve avukatlıkla ilgili mevzuatımızın hiçbir yerinde “marka avukatı” veya “uzman marka avukatı” unvanları yoktur. Çeşitli internet sayfalarında geçen “uzman patent avukatı” veya “uzman marka avukatı” gibi tabirlerin herhangi bir hukuki dayanağı yoktur.
Avukatlar herhangi bir uzmanlık sınavına ya da programına devam etmeden dört yıllık hukuk fakültesi eğitiminin ardından bir yıllık stajlarını bitirdikten sonra ikamet ettikleri ilin barosuna başvurarak avukatlık ruhsatı talebinde bulunmaktadır. Barolarda gerçekleştirilen mesleki eğitimin de tamamlanmasının ardından, avukatın faaliyet göstereceği ile göre ve bu ildeki baro yönetiminin belirlediği usullere göre avukatın baroya kabulü süreci baro tarafından başlatılmaktadır. Bu süreç, Adalet Bakanlığının müstakbel avukatın dosyasının üzerinde gerçekleştirdiği inceleme neticesinde verdiği onay ile devam etmekte ve avukatlar bu surette ruhsat almaktadır.
Fikri Mülkiyet Hukuku veya Fikri ve Sınai Haklar Hukuku açısından aklınıza takılan herhangi bir soru veya halihazırda taraf olduğunuz uyuşmazlık hakkında danışmanlık almak isterseniz, faaliyetlerinin ana merkezi İstanbul'da olan ve Fikri Mülkiyet Hukuku alanında tecrübeli avukat kadromuz ile İstanbul'un Kadıköy ilçesinde yer alan avukatlık büromuzda sizleri beklemekteyiz.